سایه سنگین دلالان بر بازار محصولات کشاورزی/ کسی جوابگوی دستان پینه بسته کشاورزان نیست

به گزارش خبرنگار مهر، حضور دلالان در بخش کشاورزی باعث عدم توسعه این بخش و بی میلی مردم برای حضور در این عرصه شده به طوری که اکنون حضور دلالان و اعمال نظر آنان بر قیمتها، باعث شده است که هم تولید کننده و هم مصرف کننده ضرر ببینند.

مقابله با دلالان و حذف واسطه ها جزو شعارهای همه دولت ها و مدیران کشوری است اما در عمل هر روز شاهد رشد قارچ گونه دلالان در کشور هستیم که زمینه را برای تنظیم بازار محصولات کشاورزی مختل می کند و متأسفانه اقدامات مسئولان برای مقابله با این پدیده به نتایج قابل قبولی نرسیده است.

سود محصولات کشاورزی در جیب دلالان

امروز کشاورزی به عنوان یکی از عوامل توسعه در کشورهای جهان محسوب می شود اما عدم توجه به بازار در کنار تولید محصولات کشاورزی، توسعه همه جانبه و متوازن را برای کشور به ارمغان نخواهد آورد.

در جمهوری اسلامی ایران با توجه به طبیعت چهار فصلی که دارد، بسیاری از محصولات کشاورزی در آن  مورد کشت قرار گرفته و علاوه بر تأمین نیاز مردم به کشورهای دیگر جهان نیز صادر می شود اما متأسفانه به دلیل عدم نظارت کافی بر روند توزیع محصولات، سود محصولات کشاورزی به جیب دلالان رفته و مقدار کمی از آن به دست کشاورزان می رسد.

از زمان‌های قدیم همواره دلالان رابط بخش تولید و مصرف بودند و وظیفه بازاررسانی را بر عهده داشتند اما امروزه، با افزایش تعداد دلالان و واسطه‌ها، هر محصولی از تولید تا رسیدن به مصرف‌کنندگان بیش از 10 دست می چرخد و قیمت را برای مصرف کننده بالا می‌برد.

برخی مواقع فاصله قیمت برای مصرف‌کننده با قیمت خرید از تولید کننده  آنقدر زیاد است که درآمد دلال بیشتر از تولید‌کننده می‌شود و باغ‌دار با سرمایه زمین و درخت و سال‌ها رنج و زحمت، درآمد کمتری از دلالی که چند ساعت بیشتر زحمت نمی‌کشد، دارد.

با توجه به فصلي بودن زمان كار و درآمد كشاورزان و ضعف بنيه مالي، نخستين محصولات خود را به‌خاطر بدهي و نيازمندي با هر قيمتي كه از سوي دلالان تعيين شود، مي‌فروشند. در برخي موارد نيز به دليل هزينه‌هاي بالا و كلان حمل‌ونقل و محدوديت در مدت زمان برداشت محصول نیز چاره‌اي جز تسليم‌شدن به فروش را برای کشاورزان باقی نمی گذارد.

عدم نظارت بر توزیع محصولات به رشد دلالی کمک کرده است

البته کسی منکر نقش واسطه ها در بازار نیست و بدون تردید عدم وجود این حلقه، مشکلات دیگری را در چرخه تولید ایجاد خواهد کرد اما متأسفانه طی چند سال گذشته برخی سودجویان با نام واسطه، محصولات کشاورزی را با قیمت های پایین خریداری کرده و با چندین برابر قیمت در بازار عرضه می کنند و عدم حضور موثر دولت و نظارت بر توزیع محصولات، به رشد قارچ گونه دلالان کمک کرده است.

شهرستان ورامین به عنوان قطب صیفی جات و محصولات کشاورزی در استان تهران با این پدیده به خوبی آشنا شده و کشاورزان این خطه هر روز مجبور هستند تا محصولات خود را به دلالان فروخته و با سود کم به فعالیت خود ادامه دهند در حالی که همین واسطه ها با عرضه محصولات کشاورزی در بازار به سود چندبرابری دست پیدا می کنند.

بررسی میدانی خبرنگار مهر نشان می دهد که اکثر محصولات کشاورزی گرفتار این مشکل هستند، به عنوان مثال کاهو با قیمتی بین 300 الی 400 تومان از کشاورز خریداری شده و با مبلغ 1500 تا 2000 تومان در بازار به فروش می رسد، هر کیلو کدو نیز توسط دلال با قیمت 500 تومان خریداری و 1500 تومان در بازار عرضه می شود، طالبی که وضعیت بدتری را گذراند، به طوری که هر کیلو از این محصول خوش طعم از کشاورز 200 تومان خریداری و تا ده برابر و به مبلغ 2000 تومان در مغازه های میوه و تره بار به فروش رسید.

این مسأله مختص شهر ورامین نیست بلکه سایر شهرستانهای استان تهران نیز با این مشکل مواجه هستند به طوری که  سیب درختی دماوندی در باغ کیلویی 1300 تومان از کشاورز خریداری شده و همین سیب در میدان تره‌بار مرکزی تهران به قیمت 2600 تومان و در بازار تهران تا 6 هزار تومان هم به فروش رسیده است.

کشاورزان و مردم عادی متضرران حقیقی دلالان

اما آنچه در این میان جلب توجه می کند آن است که برخی دلالان همین میزان پول را هم به صورت چک مدت دار و با فاصله چند ماهه به کشاورزان پرداخت می کنند در حالی که وجه میوه ها را در میادین میوه و تره بار و مغازه ها به صورت نقدی دریافت می کنند و در این میان کشاورزان و مردم عادی به عنوان متضرران حقیقی این نوع معامله به حساب می آیند.

نکته حائز اهمیت دیگری نیز در این میان وجود دارد که نباید از آن غفلت کرد و آن این است که نبودن آگاهی و اطلاعات کشاورزان در زمینه بازار نیز عامل دیگری برای پایین‌فروشی محصول آنها است به طوری که بسیاری از نوسانات بازار اطلاع دقیقی ندارند و در این میان سود اصلی را خرده‌فروشان می‌برند و در این زمینه باید اتحادیه ها و شرکت های تعاونی وارد عمل شده و اقدامات لازم را انجام دهند.

دلالان محصولات را با قیمت پایین خریده و چند برابر آن در بازار عرضه می کنند

یک کشاورز ورامینی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: بنده یک سال تمام مشقت ها و سختی های کشاورزی و تأمین آب محصولات را به جان می خرم و سعی می کنم با استفاده از بهترین بذرها و امکانات، محصولات خوبی را برداشت کنم اما متأسفانه به دلیل کوتاهی برخی مسئولان دسترنج تلاش و کوشش ما به جیب برخی واسطه ها می رود.

عباس عسکری افزود: بنده امسال کاهو کاشتم و در دو نوبت محصولات خود را برداشت کردم اما حقیقتا دلالان محصولات را با قیمت پایین می خرند و چند برابر آن در بازار عرضه می کنند و زمانی که این اتفاق می افتد فقط آه حسرت آن برای کشاورزان باقی می ماند.

وی ادامه داد: امسال واسطه ها کاهو را کیلویی 300 و کاهوی سالادی را کیلویی 400 تومان از بنده خریداری کردند که هزینه تولید هر کیلو کاهو برای بنده 250 تومان شده است و کرایه ماشین برای انتقال این محصولات نیز در هر کیلو 50 تومان برآورد می شود، بدین ترتیب تمام دسترنج بنده در سال از بین خواهد رفت.

عسکری اضافه کرد: از طرف دیگر وقتی مشاهده می شود که همین کاهو با قیمتی بالغ بر 1000 تا 1500 تومان در بازار و مغازه ها به فروش می رسد، حقیقتا حسرت می خورم که چرا باید حاصل دسترنج ما به جیب برخی کسانی برود که برای تولید آن هیچ زحمتی به خود راه نداده اند.

این پدر شهید عنوان کرد: چندین بار برای اعتراض به جهاد کشاورزی و ادارات دیگر مراجعه کردیم و مدیران نیز قول دادند تا موضوع را پیگیری کنند اما متأسفانه تاکنون شاهد بهبود وضعیت نبوده و هر سال این مشکل شکل بدتری به خود می گیرد.

وی تأکید کرد: آنچه بيش از هر عاملي حتي حوادث غيرمترقبه ازجمله سرمازدگي محصولات، تگرگ و باران‌هاي سيل‌آسا كه نابودي محصولات كشاورزي را به دنبال دارد، كشاورزان را ناراحت و نااميد مي‌كند، فعاليت غيرمنطقي و سودجويانه دلالان محصولات كشاورزي در فصل برداشت است.

وظیفه جهاد کشاورزی نظارت بر تولید محصولات است

محمد حسین تاجیک نیز در این رابطه و در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: این مشكلی است كه در همه جای كشور به چشم می‌خورد و طبعا در ورامین هم وجود دارد و نمی‌شود گفت در جای خاصی هست، یا جای خاصی را از آن مستثنا كرد.

رییس جهاد کشاورزی ورامین افزود: وظیفه اداره جهاد کشاورزی نظارت و کمک در تولید بهتر و مناسبتر محصولات کشاورزی است و در زمینه توزیع و عرضه این محصولات، این ارگان مسئولیتی ندارد اما ما همواره به عنوان نمایندگان کشاورزان زحمت کش، تلاش کردیم تا با برگزاری جلسات زمینه بهبود شرایط را فراهم کنیم اما متأسفانه هنوز این مشکل وجود دارد.

وی ادامه داد: در برخی از محصولات مانند زعفران ما مشکلی به نام دلالی گری و واسطه بازی را نداریم اما در برخی دیگر از محصولات این مشکل بسیار حاد وجود دارد مثلا طالبی در  فصل برداشت از کشاورزان کیلویی 150 تا 200 تومان خریداری و تا 2000 تومان به فروش رسید که واقعا جای تأسف دارد.

به هر ترتیب مشکل توزیع و عدم نظارت بر دلالی و واسطه‌گری دلیل عمده تفاوت قیمت از باغ تا مزارع در سال‌های اخیر بوده و تاکنون درمانی بر این درد کشاورزان پیدا نشده است.

گفتنی است همچنان در کشور خلأ نظارت و نگاه درست به تولید و عرصه محصولات وجود دارد به طوری که همین ضعف سبب شده تا دلالان و واسطه‌گران وارد میدان شده و در این بین سود زیادی را به جیب بزنند که این خود زحمت و دسترنج کشاورزان و زارعان را گاه ضایع می‌کند.

---------------------

گزارش و عکس از محمدرضا حیدری